Avrupa ülkelerinde şu anda uygulanmakta olan ve Türkiye’yi de kapsayacak olan bir eğitim projesi var. SOCRATES olarak isimlendirilen bu proje 1995 yılından beri uygulanıyor.

Şu anda proje 30 Avrupa ülkesinde uygulanmakta ve Türkiye, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya, Romanya ve daha birçok ülkeye -özellikle Doğu Avrupa ülkelerine- doğru kapsamı genişletildi. Türkiye şu anda bu projeye dahil olmuş durumda.

Projeyi gerekçelendirenlerin temel bir düşüncesi var; “Tümüyle değişen bir dünyada bilgisini derinleştirmek her birey için gittikçe daha da önem kazanmaktadır. Yararlı bilgiler edinmek için, bir iş bulabilmek için veya sadece kişiliğini geliştirmek için.”

Bu projeyi ortaya atanlar, eğitimi bireysel kazanç sağlamanın bir yolu olarak görmektedirler. Onlara göre eğitim hizmeti toplumsal bir sorumluluk değil, fakat bireyin kişisel kazanç sağlayacağı bir ticari sektördür. Eğitim hakkının giderek Avrupa’da da paralı hale getirilmesi bu mantık sonucu ortaya çıkmıştır. İşçi sınıfı ve emekçilerin mücadele ederek kazandıkları parasız eğitim hakkı tırpanlanmak istenmekte, bu iş yapılırken de böyle argümanlara sarılınmaktadır.

Bu projenin eğitimin paralılaşmasını getiren GATS anlaşması ile eş zamanlı olarak çıkması, kesinlikle bir tesadüf değildir. AB ülkelerinde eğitim politikalarının yönelişini göstermektedir. Önce eğitimin bireysel fayda temeline oturtulması, sonra da özelleştirilerek bireysel kazancın, kazancı elde eden kişiye ödettirilmesi... SOCRATES’in birçok uygulamasında bu mantığın güdüldüğünü rahatlıkla görebiliriz. Eğitimde fırsat eşitliğini sağlayacaklarını söylüyorlar, ama bunu gerekçelendirirken uygulamada başarılı bireylere burs verileceğinden ve eğitim kurumlarına maddi yardımlar yapılacağından bahsediyorlar. Bu da kapitalizmin rekabet mantığının ve ikiyüzlülüğünün bu projede nasıl işlediğinin göstergesidir. Milyonlarca insan özellikle yoksul Doğu Avrupa ülkelerinde e Türkiye’de parasızlık yüzünden okuyamazken başarılı birkaç insana burs vermek: Onların fırsat eşitliğinden anladıkları bu!

Bu proje yalnızca üniversite öğretimini kapsamıyor. Fakat en fazla önem verdikleri kısım Erasmus adını verdikleri yükseköğretim projesi ile Lingra adını verdikleri yaygın dil öğrenimi projeleri. Onun dışında ortaöğretim ve okul dışı yetişkinlere yönelik eğitim programları da var. Hedef olarak “Bireylerin erken yaşta kültürel ve dille ilgili çeşitlilikleri dikkate alarak bilgiyi kullanma ve bilgi alışverişinde bulunabilme, başka coğrafi ve toplumsal gerçeklerin farkında olma, disiplinler arası yaklaşımlar geliştirebilme ve projelerde takım çalışmasına katılma becerisini geliştirmek” konuluyor.

Bu paragrafı okuyan bir insan anadilde eğitimin ve takım çalışmasının desteklendiğini zannedebilir. Fakat hemen ardından gelen uygulamaların anlatıldığı paragraflar asıl niyeti ortaya koyuyor. Takım çalışması olarak kastettikleri şeyin kurumlar arası proje alışverişi ile sınırlandırıldığını görüyoruz. SOCRATES’e bağlı Lingra projesi kapsamında, “AB dillerinin nicel ve nitel olarak geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması” hedefleniyor. Projeye bağlı olan eğitim kurumlarına ortak müfredat dayatılıyor ve Minevra adlı proje ile uzaktan eğitim şeklinde derslerin tek merkezden verilmesi planlanıyor. Tabii ki bu derslerde dil olarak bir ya da iki dil, büyük olasılıkla da İngilizce ve Almanca kullanılacak. Tek bir müfredat, belli bir dil ve tek merkezden verilen ders ile nasıl bir çeşitlilik sağlanacağından ve takım çalışmasının bunun neresinde olduğundan ise hiç basedilmiyor.

Süslü lafların ne kadar kof olduğu, projenin gerekçelendirilmesinde tekrar tekrar ortaya çıkıyor. SOCRATES projesinin tek amacı, emperyalist bir kutup olarak AB’nin diğer emperyalistler karşısında üstünlük kazanabilmesidir. Tek müfredat ve ortak dil dayatması, AB’nin kültürel emperyalizm hevesinin bir ürünüdür. Çünkü bir kültür, başka bir kültürü bilim, sanat ve dil yönünden bağımlı kılarak baskı altına alır.

Proje “Bilgi ve yenilik, ekonomik kalkınmanın en önemli ayağı haline gelmiştir” diyerek, bilgiyi nasıl meta olarak gördüğünü belirtiyor ve hemen ardından, “AB, yalnızca ekonomik anlamda değil bilgi anlamında da rekabet etmek istiyor” denilerek emperyalist niyetler açıkça dışa vuruluyor. Temel bir hedef olarak gösterilen “eğitimde kaliteyi artırmak”, yalnızca bilgi anlamında rekabet edebilmek için isteniyor ve eğitimin paralılaşmasının da bir bahanesi oluyor.

İşin özünde; eğitimde kaliteyi artırmalıyız; çünkü diğer emperyalistleri ancak bilim ve teknoloji alanında ilerleme sağlayarak alt edebiliriz; bu çabanın maliyetini de öğrencilerden karşılayacağız, demek istiyorlar. Bu politika çerçevesinde eğitim tamamen sermaye odaklarının hizmetine veriliyor. Daha önce de belirttiğimiz gibi SOCRATES projesi GATS anlaşması ile paralel yürüyor.

Bu projenin yansımalarını geçen sene gündeme gelen YÖK Yasa Tasarısı’nda görmek mümkün. Bu tasarı da eğitim bireysel kazanç sağlar; bu kazancın maliyeti ödenmelidir diyerek belli okullarda harçları kat kat artırmayı planlıyordu. Okullarımızın araştırma profesörlüğü, vb. uygulamalarla tamamen sermayenin hizmetine girmesi tasarlanıyordu. Bugünlerde yapılan YÖK ile ilgili tartışmalarda mali özerklikten sıkça bahsedilmesi, okullarımızın özelleştirilmesinin tekrar gündeme geleceğini, geçen seneki YÖK Yasa Tasarısı’nın benzeri bir tasarının demokratikleşme maskesi altında karşımıza çıkarılacağını gösteriyor.

Ayrıca AB’de, Leonardo da Vinci adını verdikleri bir mesleki eğitim programı var. Gerek SOCRATES kapsamındaki Grundtvig yetişkin eğitim programında gerekse bu projede yalnızca bireylerin yeteneklerinin geliştirilmesinden ve ekonomik anlamda rekabet etme şansının artmasından bahsediliyor. Halkın bilincini geliştirmek, işçi ve emekçilerin kültürel düzeyini yükseltmek değil, parası olanların bireysel olarak mesleki bilgi sahibi yapılması hedefleniyor.

Bizim istediğimiz eğitim, emperyalizmin ve burjuvazinin çıkarlarına değil, tam tersine, işçi sınıfı ve emekçilerin çıkarlarına bağlı olmalı, onların bilincinin ve yeteneklerinin gelişmesine hizmet etmelidir. Sözü işçi sınıfının devrimci programının bu alanda söylediklerine bırakıyoruz:

“Eğitim: Proletaryanın devrimci iktidarı altında eğitim, emekçileri özgürleştirmeye, sosyalizmin inşasına etkin biçimde yöneltmeye ve sınıfların ortadan kaldırılmasına hizmet eder. Materyalist dünya görüşüne, komünizmin ilke ve değerlerine dayalı, bilimsel, demokratik ve laik bir eğitim politikası izlenir.

- Eğitim her düzeyde parasızdır. Tüm eğitim araç ve gereçleri kamu fonlarından karşılanır.

- 17 yaşına kadar zorunlu genel ve politeknik eğitim. Eğitim üretici çalışma ile birleştirilir.

- Çocukları okul hayatına hazırlayıcı bir kurumlar şebekesi (kreşler, çocuk bakım ve eğitim yuvaları, vb.) oluşturulur.
- Tüm işçilerin, kent ve kır emekçilerinin yararlanabileceği yaygın bir okul dışı eğitim-öğretim kurumları şebekesi (kütüphaneler, halk evleri, okuma odaları, emekçi üniversiteleri, meslek okulları, kurslar, konferanslar, tiyatro ve sinemalar, vb.) örgütlenir.” (TKİP Programı, Bölüm II, C/ Madde 2, Eğitim)

Kaynaklar:

1) Avrupa Öğrencileri Genel Forumu, www.aegee-istanbul.org

2) MEB Duyurular, 2002, “Avrupa Birliği’nin Eğitim Alanındaki Eylem Programı”

3) Ankara Üniversitesi, www.ankara.edu.tr/faculties/educational/haberler/socrates.htm

Okulumuzun öğrencisi iki arkadaşımıza yine aynı baskı ve yıldırma aracı ile, soruşturma terörü ile, saldırılmış bulunulmaktadır. Geçmişte öğrencilerin evlerini aramak, mektup göndermek yolu ile öğrencileri aileleri ile karşı karşıya getirmeyi doğrudan amaç edinen ODTÜ rektörlüğü yine aynı çaresiz çırpınışı sergilemektedir.

Arkadaşlarımızdan birinin soruşturma gerekçesi Kızılay’da katıldığı iddia edilen bir eylem. Anlaşılan, bugüne dair okul olarak hiçbir kurumsal misyonunu sahiplenmemiş bu müessese şimdi de kendine mahkeme rolü biçmiş. Ki böyle bir durumda dahi, çürümüş bir yapılanmayı temsil eden postal artığı YÖK’e “hayır!” demenin neyi mahkemelik olmayı hakederdi, o da ayrı bir soru.

Şu ana kadar öğrenebildiğimiz kadarıyla 2 arkadaşımıza 3 soruşturma gelmiştir. Bunların tümü de asılsız, boş iddialardır. Ama bütün bunlar ispatlı dahi olsa okula yargılama yetkisi verir mi?

Bizim diyeceğimiz şudur ki;

Savaşı desteklediğini açıkça ortaya koyan bir kurum olarak üniversite ve kişi olarak rektörlerin kendileri yargılanan ve yargılanacak olanlardır. Denedikleri birçok yolla birlikte; içeride jandarma, dışarıda polisle yürüttükleri ortak faaliyetleri ile; bugüne kadar yaptıkları ve bundan sonra yapacakları ile, bir çürümenin ve yıkılmanın alametlerini sergilemektedirler.

Bizi yıldıramadınız, yıldıramıyorsunuz, yıldıramayacaksınız!
Vardık, varız, varolacağız!
YÖK-jandarma-soruşturma, bu abluka dağıtılacak!