ABDnin politik manevraları...
Irakta yeni bir Vietnam sendromu korkusu
Donald Rumsfeldin Ortadoğuda yaptığı gövde gösterisine rağmen ABD emperyalizminin taktik değiştirmeye başladığına ilişkin belirtiler artmaya başladı.
Bağdat rejiminin yıkıldığı güne kadar ABD yönetiminin yaptığı açıklamalar, muhatap farkı gözetmeksizin, hep tehditkar nitelikte oldu. İran ve Suriye ağır suçlamalara hedef oldular. İranın hava sahası ihlal edildi, Suriye Bağdatta yıkılan Baas rejiminin önder kadrosuna kucak açmakla, toplu kitle imha silahlarına sahip olmakla suçlandı. Colin Powell en kısa sürede Şama karşı bir yaptırım politikasının oluşturulması ve uygulanmaya konması gerektiğini açıkladı. Benzer suçlama ve tehditler defalarca değişik ABD yetkilileri tarafından tekrarlandı, uyarı adı altında İran açıkça tehdit edildi. Irakta yaşadığı zorlanmanın yarattığı telaş ile ABD emperyalizmi sadece bölge devletlerini hedef göstermedi. Onun politikasını onaylamayan tüm devletlerden hesap soracağı yönünde bir cereyan estirmeye çalıştı. Fransanı ABDye kafa tutmasının bedelini ticari ve diplomatik yaptırımlarla mutlaka ödemesi gerektiği belirtildi.
Saddam Hüseyin rejiminin beklendiğinden çok kolay ve çok kısa sürede yıkılması aynı şekilde koşulların çok erken değişmesine yol açtı. ABD emperyalizmi bugün askeri işgal altında tuttuğu Irakın eskiden beri birikmiş ve işgalden ötürü gündeme gelmiş sorunlarının tümü ile yüzyüze. Bu sorunların yarattığı güçlüklerden ötürü ABD emperyalizmi sadece 150 civarında askerini kaybederek bir ülkeyi işgal etmiş olmasını bir askeri zafer olarak kutlamayı göze alamıyor. Tam tersine, ABD militarist saldırı sonucunda Irakta elde ettiği mevzileri bu kez politik jestlerle, diplomatik girişimlerle takviye etmeye, kalıcı kılmaya çalışıyor.
Söz konusu taktik değişikliğinin ilk ciddi işaretini Colin Powell verdi. 25 Nisan günü Letonya televizyonuna yaptığı bir mülakatta tüm Avrupa devletlerine seslenerek, Savaş bitmiştir. Hepimizi yeniden birleştirecek olan Irak halkına yardım etmektir. Anlaşmazlıkları çözelim, aşalım ve yeniden birleşelim. Şu an yapmaya çalıştığımız da budur dedi. Bu mülakatı izleyen günlerde ABD yöneticileri aynı yönde açıklamalarda bulunmaya başladılar, hatta Suriyeyi tehdit etmediklerini dahi iddia ettiler. Savaş başlamadan önce bizzat Bush Rusya ve Fransaya Irak petrolünden pay verilmeyeceğini ilan etmişti. Son günlerde Rusyanın Irakin yeniden inşasına katılması gerektiğini belirttiler. ABDnin doğrudan sürdürdüğü bu yöndeki diplomatik girişimlerin yanı sıra esas arabuluculuk rolünü İngiltere hükümeti oynamaktadır. Geçenlerde Fransız, Alman ve İngiliz dışişleri bakanları Brükselde bir lokantada biraraya gelerek görüştüler ve bozulan ilişkilerin yeniden onarımına çalıştıklarını belirttiler. Tony Blair Almanyadan sonra Rusyaya gitti ve Putinle Irak sorununu görüştü.
Burada açıkça görülen askerlerden sonra diplomatların sahneye çıkmasıdır. Bu yönüyle gelişmeler bir yenilik arzetmemekte, tarihte her zaman tanık olunan bir görev devir tesliminin olduğu görülmektedir. Fakat konunun içeriği ve ABD emperyalizminin ileriye dönük hesapları sorunun sadece bir prosedür meselesi olmadığı gösteriyor. ABD daha düne kadar kendisi ile birlikte hareket etmeyen hiçbir gücün Irakta söz sahibi olamayacağını, devre dışı bırakılacağını savunurken, bugün birçok nedenden ötürü biraz daha farklı davranma ihtiyacı duyuyor.
Washington herşeyden önce dünyayı hiçe sayarak Irakta yaptığı militarist gövde gösterisini ve bunun üzerinden dünya halklarına verdiği gözdağını kalıcı bir kazanım, hedefini bulmuş bir girişim sayıyor. ABDli strateji uzmanlarına göre Irakı uyduruk gerekçelere dayanarak imha eden ABD emperyalizmi istediği an aynı politikayı benzer gerekçelere dayanarak başka ülkelere karşı icra etme kudretinde olduğunu kanıtlamış oldu. Zaten ABD yöneticileri baştan Irakın başka devletler için bir ibret teşkil edeceğini belirtmişlerdi. Askeri alanda sağlanan başarının ve bununla dünya halklarına verilmiş sayılan mesajın yıpranmaması, kalıcı olabilmesi için sorunun diğer boyutlarının aynı kolaylıkla kollanması gerekiyor. ABDnin birinci derecedeki endişesi Irakta yeni bir Vietnam sendromu ile karşı karşıya kalma tehlikesidir.
Irak halkı ABDnin umutlarını ona bir kurtarıcı gibi sarılmayarak kursağında bıraktı. Onun için Washington sopa politikasından sonra havuç politikasına geçerek kendisine karşı oluşan dünya kamuoyunu yatıştırmayı düşünüyor. Eğer Irak halkı işgal kuvvetlerine kucak açsaydı, onları bir kurtarıcı güç olarak bağrına basmış olsaydı ABD emperyalizmi fazla zorlanmazdı. 15 Şubat günü dünyanın dört bir yanında meydanlara akan ve savaşı lanetleyen milyonların duyarlılıkları güçlü bir propaganda ile kırılabilirdi. İşgal güçleri emperyalizmin uşağı ve piyonu Saddam rejiminin işkence aletleri dışında Irakta bu tür bir propagandaya malzeme oluşturacak bir toplumsal dayanak bulamadılar. Tam tersine, gün geçtikçe Irak halkı işgal güçlerine karşı silahlı bir direnişe başlama yönünde eğilim gösteriyor.En mütevazi kitle gösterilerine ABD güçlerinin tank ateşi ile karşılık vermeleri ve katliam yapmaları bu eğilimin daha da kuvvetlenmesini getiriyor.
Bu durumda ABD emperyalizmi Irakta kitlelerle tek başına yüzyüze kalmanın sonuçlarına katlanmak istemiyor, bunun sıkıntısını yaşıyor. İngiliz hükümeti askerlerini kısa sürede geri çekme yanlısı olduğunu açıkladı, hatta altı aylık bir süre belirledi. ABD ise tam tersini yapmak, kitlelerin güvenliğini sağlama adı altında, kendi birliklerinin güvenliğini sağlamak için Iraka takviye güç göndermek zorunda kalıyor. Bu ihtiyacın süreklilik kazanması durumunda ABD açısından yaratacakları sonuçlar açıktır. Medyanın fazla yansıtmamaya özen göstermesine karşın yer yer işgal güçlerine karşı direnişlerin olduğu, kitle gösterilerinin sürekli bir artış seyri izlediği gizlenemiyor. ABDnin güvenliği sağlama, ülkeyi yeniden inşa etme ve demokratik bir rejim oluşturma türündengirişimlerinin yerini bir sokak savaşına terketme olasılığı güçlü bir ihtimal olarak beliriyor. Eğer bu ihtimal doğrulanırsa, ABDnin militarist kazanımı yeni bir sendromla taçlanacaktır.
Colin Powellin başlattığı temaslar sadece savaş sonrası olağan bir diplomatik atılım değil. Arkasında böyle bir ihtimale karşı tedbir alma arayışı yatıyor. Henüz açıkça ifade edilmemesine karşın ABD ihtiyaç gördüğü andan itibaren kendi birliklerini stratejik mevzilere çekerek, Iraka uluslararası bir askeri güç yerleştirilmesinden yana. Uluslararası ilişkilerin gerginleşmiş olması, başta Irak petrolü olmak üzere hiçbir konuda henüz bir anlaşmaya varılmamış olması böyle bir konunun masaya konulmasını zorlaştırıyor. Bir ara NATOnun adı geçti ve konu tartışmaya açılmadan geçiştirildi. NATO üyesi olup da kendilerine Irak pazarında pay verilmeyen devletler böyle bir misyona taraf olmayacaklarını söylüyorlar. Bu nedenle, ABD ilkin saldırı ve tehdit politikasını uyguladıktan sonra bu kez kendisine suç ortağı bulabilmek için diplomasiye başladı. Ancak, ABDnin küstahlığı uzlaşmaya erken ve kolay varılmasını zorlaştırıyor. Tony Blair Moskovaya elçi olarak gönderildi. ABDyi Irakta bekleyen güçlüklerin bilincinde olan Putin hemen uzlaşma yoluna girmedi, biraz daha fazla taviz koparabilmek için şart koştu, özetle önce Irakta varlığını iddia ettiğiniz kitle imha silahlarını bulup ortaya çıkarın, ondan sonra oturup konşuruz! dedi.
Iraka militarist saldırının ardından ABD emperyalizmin konuyu uygun bir biçimde diplomatik alana çekmek istemesinin arkasında bir de iç politika hesapları var. ABD yönetimi önümüzdeki dönemde gerek iç ve gerekse de dış politikasını 2004 başkanlık seçimlerine endeksleyecektir. ABD silah ve petrol tekellerinin çıkarlarını en iyi bir biçimde savunan ve gerektiğinde bir ülkeyi ateşe veren, halkını katletmekten geri durmayan ekip şu anda yönetimde bulunuyor. Beyaz Sarayı kuşatmış bu klik 90lı yılların başındaki deneyimden ders çıkarmaya hazırlanıyor. Söz konusu tekellerin çıkarlarının azami derecede korunması için mevcut ekibin, yani Bushun gelecek yılki seçimleri kazanması gerekiyor. Bu nedenle, başlayan ve giderek hızlanmak zorunda kalan manevraların arkasında bir de gelecek başkanlık seçimleri var. İlk Körfez Savaşını yürüten baba Bshun popülaritesi zirveye çıkmış, fakat çok kısa bir süre sonra Clinton karşısında yenik düşmüştü. 1991 yılında Irak ordusunun ezilmiş olması Bushun yeniden başkan seçtirilmesine yetmedi. Üstelik o dönem ABDnin saldırganlığına karşı bugün görülen tepkinin bir benzerine tanık olunmamıştı. Bugün ise Pentagon Saddam rejimini yıktı, Irakı işgal etti, fakat ABD emperyalizmi tarihinin en büyük yalnzlığını yaşıyor, en güçlü bir biçimde teşhir edildiği bir dönemden geçiyor. Dolayısıyla Bushun işi çok daha zor.
|