Sermaye iktidarı TELEKOM özelleştirmesinde son noktayı koymak için kolları sıvadı. Fiili başbakan Kemal Derviş’in ABD’den dönüşünün hemen ardından konuyla ilgili çabalar yoğunlaştı. İş ABD Başkanı Bush’un Ecevit’e mektup yazması ve üstü kapalı tehditlerde bulunmasına kadar vardı. Bush mektubunda Ecevit’e TELEKOM’u bizim dayattığımız koşullarda özelleştirmezseniz eğer, yeni borç konusunda avucunuzu yalarsınız demeye getirdi.

Halen bir takım pürüzlerden bahsedilse de, bunların kısa sürede aşılacağı ve meclisten geçirileceğine kesin gözüyle bakılabilir. Zira Kemal Derviş, TELEKOM ve Bankacılık yasalarının 15 Mayıs’taki İMF İcra Kurulu Toplantısı’ndan önce çıkartılması gerektiğini açık bir dille ifade etti. Bu bir İMF talimatı olduğuna göre, hükümetin tersi bir davranış içerisine girmesi için hiçbir neden yok. Kaldı ki şimdi buna ABD Başkanının talimatı da eklenmiş durumda. Türkiye’yi yöneten ABD işbirlikçileri uşaklıklarının gereğini bir kez daha harfiyen yerine getirerek TELEKOM yasasını bu talimatlar doğrultusunda çıkarmak yoluna giderlerse eğer, bununla gerçek vatan hainleri olduklarını bir kez daha kanıtlamış olacaklar.

Kemal Derviş, diğer saldırı politikaları gibi TELEKOM özelleştirmesini de “Türkiye ekonomisine kaynak yaratmak” gerekçesiyle açıklıyor. Yani TELEKOM emperyalist iletişim tekellerine satılacak. Buradan gelen parayla da kriz atlatılacak, yani “vatan kurtulacak”. Bir diğer gerekçe ise, bu büyüklükte bir özelleştirme yaparsa Türkiye’nin emperyalist sermayenin güvenini kazanacağı ve onların da gelip Türkiye’ye yatırımlar yapacakları.

Benzer gerekçeler enerji ve THY gibi diğer büyük özelleştirmeler için de geçerli.

Altyapı denildiğinde, bir ülkedeki enerji, ulaşım ve haberleşme kuruluşları akla gelir. Çünkü bunlar bir ülke ekonomisinin belkemiğidir.

Özelleştirme uygulamaları genel planda sermayeye yeni yağma ve kâr alanları açmaya hizmet eder. Fakat konu altyapı sektörleri olduğunda, emperyalist sermayenin tek amacı bu alanların yağmaya açılması değildir.

Emperyalist sermaye küresel bir altyapı oluşturmaya çalışmaktadır. Çünkü sermaye ve bilginin dünya üzerinde sınırsız ve engelsiz dolaşması, emperyalist kapitalizmin tıkanıklık ve krizlerine karşı bir çare olarak görülmektedir. Bunun için de emperyalistler dünyanın her yerindeki iletişim ve ulaşım sistemlerini kendi çıkarları doğrultusunda düzenlemek istemektedirler. Bağımlı ülkelerdeki iletişim altyapılarının belli emperyalist tekeller elinde toplanması fikri de küresel bir iletişim altyapısı kurma planının parçasıdır. Bağımlı ülke yasa ve kurallarının buna göre düzenlenmesi ise işin bir başka boyutunu oluşturmaktadır ve “uluslararası tahkim” türünden adımlar buna hizmet etmektedir.

Tıkanıklık ve krizlere çare arayan emperyalist sermayenin umut bağladığı şeylerden biri de çokça sözü edilen “yeni ekonomi”dir. “E-Ticaret”de denen bu sistem, kısaca iletişim sistemleri üzerinden yatırım ve ticaret yapmak olarak tanımlanabilir. “Yeni ekonomi”nin kârlılığının artması ise, tüm dünyadaki iletişim altyapısının emperyalist tekellerin eline geçmesi ile mümkündür.

Kısaca toparlamak gerekirse, altyapı sektörlerindeki özelleştirme saldırısının temel amacı tüm dünyayı emperyalizmin doğrudan denetimi altına sokacak, onun yatırım alanı ve pazarı haline getirecek bir sistem kurmaktır. İMF ve Dünya Bankası’nın hemen her vesileyle Türkiye hükümetine bu özelleştirmelerin bir an önce gerçekleştirilmesini dayatmasının gerisinde emperyalizmin bu planları yatmaktadır.

Başta da dediğimiz gibi emperyalizmin daha temel amaçlarının bulunması, bu alanda yağma ve talan olmayacağı anlamına gelmiyor. Aksine TELEKOM özelleştirmesi vurgunların, tekellere yok fiyatına peşkeş çekmenin en rezil örneklerine sahne olmaktadır.

Türkiye ekonomisinin ölçüleri üzerinden düşünüldüğünde, TELEKOM dev bir işletmedir. Uzmanların saptamalarına göre, toplam değeri 60 milyar dolar civarındadır. Kurumu babasının çiftiği haline getiren Ulaştırma Bakanı bile TELEKOM’un değerinin 30 milyar dolardan aşağı olmadığını söylemektedir. ‘99 yılında 1.3 milyar dolar kâr elde etmesi de, TELEKOM’un ne kadar değerli ve aksi yöndeki tüm çabalara rağmen kârlı bir kuruluş olduğunu göstermeye yetmektedir.
Fakat böylesine değerli bir işletme bugün taş çatlasa 5 milyar dolara emperyalist tekellere satılmak istenmektedir. Peşkeş, yağma ve talan bu değilse başka nedir ki?

Son günlerde medyaya yansıyan tartışmalarda MHP’li Ulaştırma Bakanı Enis Öksüz sürekli önplanda. “Uluslararası bir tekele izin vermemeliyiz” diyor Eniz Öksüz. Söylediği başka şeyler de var. Sanki emperyalist tekellerin isteklerine karşı çıkıyormuş gibi, herkes işi gücü bırakmış Enis Öksüz’ü ikna etmeye çalışıyormuşgibi bir bir hava yayılıyor.

Oysa bu faşist bakanın ne emperyalizmin isteklerine karşı gelmek, ne de TELEKOM’un yağmalanmasına itiraz etmek gibi bir derdi var. Bakanlığa geldiğinden beri yaptıkları bunu fazlasıyla göstermektedir. En basit örnek, şimdiye kadar hükümetin ve meclisin onayından geçen hiçbir saldırı yasasına karşı onun en ufak bir itirazı olmamıştır.

Şimdiki itirazının tek nedeni, TELEKOM’da sahip olduğu ve birçok faşist yandaşını yerleştirdiği arpalıklarını koruma çabasıdır. Onun döneminde kurumda binlerce insan kıyıma uğratılmış, binlerce kişi sürgüne gönderilmiş, bunların yerine ülkücü beslemeler getirilmiş, kapsamlı bir faşist kadrolaşma yaşanmıştır. Bir süredir TELEKOM’da işe girişlerin Ülkücü Teknik Elemanlar Derneği tarafından düzenlendiğini bilmeyen yoktur ve bu konuda mahkemelerde birçok dava sürmektedir.

Bu kez özelleştirme tartışmalarına sektörün öneminden dolayı Genelkurmay da dahil oldu. Genelkurmay’dan bir heyet konuyla ilgili bakan ve bürokratlarla bir dizi görüşme yaptı. Sonunda Genelkurmay’ın “ulusal güvenlik”le ilgili istekleri de hazırlanan yasa tasarısında bir biçimde yer aldı.

Fakat bütün bu görüşmelerin gösterdiği daha önemli bir nokta var. Özellikle Perinçekçi İP tarafından ordunun anti-emperyalist olduğu, stratejik özelleştirmelere karşı çıkacağı yönünde bir propaganda yürütülüyordu. Genelkurmay’ın görüşmelere en üst düzeyden katılması ve sadece bir iki ayrıntı nokta dışında hazırlanan özelleştirme yasa tasarısına açıktan onay vermesi, ordu üzerinden yaratılmak istenen bu yanılsamayı olduğu gibi yıktı.

Bir kez daha somut olarak görüldü ki, bu ordu kapitalist düzenin koruyucusu bir ordudur. Bu ordunun ne sermaye düzeniyle, ne de onun arkasındaki emperyalist sistemle en ufak bir sorunu yoktur ve olamaz. Bırakalım özelleştirmeye ve diğer saldırılara karşı çıkmayı, bu ordu gündeme getirilecek saldırı politikalarının en etkili yürütücüsüdür. Enerji işletmelerinin kapılarında bunu gördük. Özelleştirmeye karşı direnen santral işçileri jandarma dipçiğiyle dağıtıldılar. TELEKOM’da da göreceğiz. Satışa karşı çıkan işçi ve emekçilerin karşısına burada da omuzu kalabalık subaylar çıkacaklar.

TELEKOM özelleştirmesinin sonuçlarını tahmin etmek hiç de zor değil. Zira şimdiye kadar yaşanan bütün özelleştirmeler benzer sonuçlar doğurdu. Emperyalist tekeller ve yerli sermaye grupları büyük yağmalara imza atarken, işçi ve emekçilerin payına işsizlik, pahalılık ve bazı hizmetlerden yararlanamamak düştü. Bu kez de öyle olacak.

* Özelleştirmeyle birlikte iletişim hizmetleri pahalanacaktır. Bunlardan en önemlisi elbette telefondur. Telefon konuşma ücretleri artık hiçbir sosyal kaygı ve kamu yararı güdülmeden TELEKOM ortağı tekellerin kâr hırsları doğrultusunda ayarlanacaktır. Şu andaki cep telefonu şirketlerinin telefon konuşma ücretlerinden nasıl vurgunlar vurdukları gözönüne alınırsa, bu söylediklerimiz daha iyi anlaşılacaktır.

İletişim sadece telefon konuşması demek değildir. Televizyon ve radyo yayınları, internet hizmetleri de bu kapsamdadır ve işçi ve emekçiler ancak emperyalistlerin çıkarları gerektirdiği ölçüde bunları kullanabilecektir. Kısacası hizmetlerin ücretlendirilmesi tümüyle kâr amacına bağlı olacaktır.

* Ülkenin birçok bölgesine iletişim hizmetleri gitmeyecektir. Kapitalizmin tek ilkesi kârdır. Sermaye sahibi kâr elde etmediği yere yatırım yapmaz. Bu yüzden, ülkenin ekonomik bakımdan gelişmemiş yerlerine ne bir telefon santralı kurma derdine düşer, ne de bu gibi yerlere internet altyapısı götürür. Dolayısıyla birçok yer, yukarıda saydığımız iletişim hizmetlerinden faydalanmakta sıkıntı çekecek ya da hiç faydalanamayacaktır.

* TELEKOM’da çalışan kamu emekçilerine şimdiden ya işçi statüsüne ya da başka kurumlara geçmeleri dayatılmaktadır. İşçi statüsüne geçiş, işgüvencesinin yitirilmesi demektir. Başka kuruma geçen personel ise yıllardır deneyim kazanarak uzmanlaştığı alanların dışında çalışmak zorunda kalacaktır. Bu uygulamalarla TELEKOM’da personel sayısının azaltılması, geride kalanların ise ellerindeki hakların budanması amaçlanmaktadır.

Çalışan sayısının azaltılması uygulaması bununla sınırlı da kalmayacaktır. Özelleştirmenin gerçekleşmesinden sonra onbinlerce kişinin daha kapının önüne konulacağı kesindir.

* Bunlardan hepsinden önemlisi ise, ülkenin iletişim altyapısının neredeyse tümüyle emperyalist tekellerin doğrudan denetimi altına girmesidir. Savaş durumunda ordunun TELEKOM’a el koyma yetkisinin olduğu ve uyduların özelleştirme kapsamından çıkarıldığı söylenerek, bu gerçek gizlenmeye çalışılıyor. Bunlar görüntüyü kurtarma manevrasıdır. Emperyalizmin hizmetindeki ordunun böyle bir yetkisinin olması ise hiçbir şey ifade etmez. Kaldı ki uydular ve ordunun haberleşme faaliyetleri zaten ABD’nin tam denetimi altındadır.

Son dönemde özelleştirme saldırısına karşı mücadele bir hayli hız kesmiş durumda. Bir ara hareketlenen ve örnek eylemlilikler geliştiren TEKEL işçileri dahi son birkaç aydır sessizlik içerisindeler. Belli bölgesel toplantılar ve eylem girişimleri dışında, aynı şey TELEKOM ve THY işçileri için de söylenebilir. Petro-kimya ve enerjide de herhangi bir sözü edilebilir hareketlenme yoktur.

Kısacası, başta kriz olmak üzere ülkenin yoğun gündemi ve şu an yürütülen kamu TİS’leri, özelleştirmeleri sınıf hareketinin gündeminde aşağılara itmiş bulunuyor. 1 Mayıs gösterilerinde özelleştirmeyle ilgili pek az pankart ve dövizin bulunması, bu konudaki şiarların çok az atılması da bunun göstergesi.

Bunun biri olumlu, biri olumsuz olmak üzere iki temel nedeni var. Olumlu nedeni şu. Bugün işçi ve emekçilere karşı yürütülen her türlü saldırının arkasında sermayenin ve emperyalist tekellerin doğrudan çıkarlarının bulunduğu, sınıf hareketinin önemli bir kesiminde kabul görmüş durumdadır. İşçi ve emekçiler yaşadıkları yoksullaşma ve yıkımın emperyalizmin hükümete dikte ettirdiği saldırı politikalarından kaynaklandığını görebiliyorlar. Dolayısıyla öfke ve tepkiler alanlarda doğrudan sermayeye, İMF ve Dünya Bankası gibi emperyalizmin temsilcisi kurumlara ya da saldırı politikalarının uygulayıcısı hükümete yöneltiliyor. Kendi başına ele alındığında, bunun özelleştirmeyi aşan, anti-emperyalist boyut kazanmaya son derece açık bir yönü var.

Fakat işin diğer boyutunda, belli başlı saldırı başlıklarının sınıfın gündeminde yeterince yer tutmaması vardır. Halbuki özelleştirme, sosyal hakların gaspı, ücretlerin budanması, esnek üretim dayatması, örgütsüzleştirme gibi saldırılar mutlaka ve mutlaka sermayeye ve emperyalizme karşı mücadelenin temel konuları olabilmek durumundadır. Çünkü bunlar sınıfın, emekçilerin ve toplumun geniş kesimlerinin bu mücadeleye kazanılması için kritik önemdedir.

Bugün için alanlara çıkan, sermayeye ve emperyalist kurumlara tepkisini ifade eden işçi ve emekçiler olması gerekenin ancak bir kesimidir. Büyük yığınları bu mücadeleye çekecek olan ise, sözü edilen saldırı başlıkları üzerinden örülecek ve ülkenin her yanına, her fabrika ve işletmeye yayılacak örgütlü birleşik mücadele fikridir.

Kaldı ki ekonomik ve sosyal saldırılardan bağımsızlaşan bir İMF-Dünya Bankası karşıtlığı sermaye tarafından kolaylıkla manüple edilebilecek, yönlendirilebilecek hale gelir. Emek Platformu’nun programı örneği de bunu göstermektedir. Bu program işçi ve emekçileri saldırılar karşısında bilinçlendirmekten, onlara sorunun gerçek kaynağını ve çözümlerini göstermekten ziyade, kriz içinde debelenen burjuvaziye dönük önerilerden oluşmakta, krize liberal bir çözüm reçetesi olduğu ölçüde de sınıfın elinde bir mücadele silahına dönüşmemektedir. Dönüşmesinin olanakları da yoktur.

“İMF defol!” şiarı elbette anlamlıdır. Ama “Özelleştirmeler durdurulsun!”, “Gaspedilen sosyal haklar geri verilsin!”, “Herkese iş, tüm çalışanlara iş güvencesi!”, vb. gibi, sınıfın çalışma ve yaşam koşullarıyla ilgili temel taleplerle birlikte dile getirildiğinde bir protesto şiarı olmaktan çıkar ve bir eylem kılavuzu haline gelir.