İlk üniversiteler kilise çevresinde kurulmuşlardı ve temel işlevleri, Ortaçağ’da feodal yapının sürmesi için gereken ideolojik argümanları üretmek, dinsel/teolojik argümanlarla sistemi meşrulaştırmaktı. Üniversitelerde eğitim gören ve bu işleri de gerçekleştirenler elbetteki buna ayırabilecek vakti ve parası olanlardı; yani aristokratlar ya da bir başka deyişle aylaklar sınıfı.

Üretici güçlerin, üretim koşullarının gelişmesi, burjuva devrimleri ve sınıf egemenliğinin değişmesi ile üniversitenin işlevi de yeniden tanımlandı. Egemenlik ilişkilerinin meşrulaştırılması görevini sürdüren üniversite ve genel olarak eğitim, bu işi artık teolojik argümanlarla değil, bilimsel ve teknik gelişmelerin koşulladığı rasyonalist dünya algılayışı ile gerçekleştirecekti. Ama burjuvazinin gericileşmesiyle burjuva biliminin de dogma haline geldiğini biliyoruz. Nitekim bugün de üniversitelerde bilim dogmalar yığını olma niteliği taşıyor.

Ancak üniversitenin yeni dünyada kazandığı işlev elbette bundan ibaret değil. Üniversite ya da genel olarak eğitim, mevcut sömürü düzeninin ihtiyaç duyduğu insanların yetiştirilmesi, kendini teknolojinin sürekli gelişimi üzerine oturtan kapitalizmin bu ihtiyacının karşılanması görevini de yüklenmiş durumda. Ayrıca gençlerin, özellikle bilimle uğraşan genç insanların özgürce düşünmesinin bastırılması ve yaratıcılıklarının boğulması da üniversitenin görevleri arasında tanımlanmış durumda. Bunların dışında neo-liberalizmin yeniden şekillendirdiği üniversiteler artık kârlı birer yatırıma ve sermayenin farklı ihtiyaçlarının karşılandığı kapitalist işletmelere dönüştürülüyor.

İşte bugün bu işlevleri yüklenen üniversiteler ABD’nin savaş çığlıkları doğrultusunda göreve koşulmuşlardır. Emperyalizm çağında savaşların sona ermeyeceğini, dahası yağma ve talan için çoğu zaman tek seçenek olarak emperyalistlerin dünyayı kan ve barut kokusuna boğmaktan çekinmediklerini biliyoruz. Üniversitede bu doğrultuda diğer alanlardaki işlevinin yanı sıra, aynı zamanda savaş arabası olmaktadır.

Bugün üniversitelerde bilgi üretiminin kıstası, insanlığın ortak yararı değil, kapitalistlerin çıkarlarıdır. Bu sebeple birçok üniversitede fen-edebiyat fakülteleri tasfiye edilirken, yerlerine daha işlevli ve kârlı oldukları düşünülen, teknik üretim kapasiteleri yüksek bölümler açılmaktadır. Örneğin işçilerin nasıl daha verimli çalışabileceklerinin (nasıl daha fazla sömürülebileceklerinin) hesaplandığı endüstri mühendisliği bölümleri bunlar içinde yer alıyor. F tipi cezaevi planlarının hazırlandığı mimarlık bölümleri, asli işlerini bir kenara bırakarak sermaye devletinin hizmetine girmiş durumdalar. Elbette mimarlığı bu düzeye getiren sermaye devleti, insanlığın yok oluşunu hazırlamaktan başka yararı bulunmayan nükleer silahların yapılabilmesi için nükleer enerji mühendisiklerini kurmaktan geri durmuyor. Buralarda tasarlanan silahların ezilenlerin yararına kullanılamayacağı çok açık. Öyleyse bu bölümlerdeki görevliler bizzat saldırganların ordularında askerlik yapmaktadırlar.

Sadece nükleer enerji mühendisliklerinde değil, fakat neredeyse tüm bölümlerde savaş malzemeleri ve savaş planları üretilmekte. ABD’deki Stanford Üniversitesi oluşturulan sanal ortamda ABD ordusu için savaş planları üretiyor. Bir sıcak çatışmada askerlerin nasıl en az kayıpla ilerleyebilecekleri, kara ordularının stratejilerinin geliştirilmesi, havadan atılan bombaların hedefi vurma başarılarının arttırılması bu çalışmalardan bazıları.

Eminiz askeri darbenin artığı YÖK de kendisini var edenlere borcunu benzeri çalışmalar yaparak ödüyordur. Ancak bu çalışmaların fazla açıktan yapılmıyor olması bunlara ulaşmamızı engelliyor. Fakat ODTÜ’nün TSK’ya askeri teçhizat üreten Aselsan ile yaptığı sözleşme ve bu doğrultuda ODTÜ’deki birçok bölümün bu işle meşgul olduğu herkes tarafından biliniyor. Yine İTÜ’de misket bombaları için yeni teknolojiler geliştirildiği, Hacettepe Üniversitesi Kimya Mühendisliği bölümünün F-16’lar için özel boya ürettiği biliniyor. Bunlar gibi daha birçok örnek verilebilir, ancak sorunu ortaya koyması bakımından bu kadarı yeterli. YÖK’e bağlı üniversiteler ayrıca, ordunun ihtiyaç duyduğu teknik elemanları yetiştiriyor. Üniversite mezunlarının bir kısmı hr yıl TSK tarafından teknik eleman olarak üstteğmen rütbesiyle orduya alınıyor.

Bu durumda bizler, ya üniversitelerimizin asker yetiştirmek yerine bilim üretmelerini isteyeceğiz, ya da TSK için silah ve teçhizat geliştirmekle görevli akademisyenlerin ek askerlik görevinden muaf tutulmalarını. Ya bilimsel eğitim isteyeceğiz ve ABD’nin emperyalist savaşına karşı mücadele edeceğiz, ya da Amerikan askerleri olarak cephede ve laboratuvarlarda savaşacağız.

Her dönem egemenlik ilişkilerini meşrulaştırma işlevine sahip üniversite, bugün de emperyalist savaşı meşru ya da zorunlu göstermeye kalkıyor. ABD’de ünlü akademisyenlerin gazetelerde yazdığı yazıların bir kısmını günlük basından takip ediyoruz. Müthiş bir iştahla savaş çığlıkları atan bu akademisyenlerin iplerinin kimin elinde olduğu aşikar. Bizde de yapılan her MGK toplantısının ardından alınan kararlarla ilgili görevlendirme yapılırken YÖK’ün de unutulmadığı biliniyor. Ermeni soykırımının olmadığını, Kürtler’in aslında dağ Türkleri olduğunu konu alan tezlerin yazılması, bu doğrultuda açıklamaların yapılması bizzat MGK tarafından YÖK’e gönderilen bu görev kağıtlarında yazanlardan birkaç tanesi. Yine Ankara Üniversitesi bünyesinde oluşturulan Avrupa Topluluğu Uygulama Merkezi, emperyalist AB ile girilen s¨recin kitlelerin gözünde meşrulaştırılması için savaşıyor.

F-16’lara savaş boyası üreten Hacettepe Üniversitesi’nde kurulu bulunan İnsan Hakları Kürsüsü de yayınladığı yıllıklarında Mehmet Gazioğlu, Nusret Demiral gibi işkencecilere yazı yazdırarak asıl görevini gözler önüne seriyor.

Geçtiğimiz aylarda yapılan bir MGK toplantısında alınan karar gereği olsa gerek, Rektörler Komitesi toplantısının sonuç deklarasyonu Güney Kürdistan’daki gelişmelere değiniyordu. “Türk üniversiteleri, Kuzey Irak’ta bir Kürt devleti oluşumu anlamına gelebilecek herhangi bir şeyi, milli varlığımıza yönelmiş bir tehdit olarak görmekte. Bu konuda devletimizin yetkili organlarının alacağı her türlü önlem ve eylemin maddi tüm varlığımızla yanında olacağız.” Açıklamada bahsi geçen “Türk üniversitelerinin” gerçek sahipleri olan biz öğrenciler, “maddi tüm varlığın” bir parçası sayılıyoruz. Fakat YÖK’ü ve mevcut egemenlik ilişkilerini meşru görmediğimiz için alınacak “her türlü önlem ve eylemin” uygulayıcısı olmayacağız.

Tümüyle burjuva ideolojisinin yeni kuşaklara empoze edilmesine dayanan bir eğitim veren mevcut eğitim kurumları içerisinde üniversite özel bir yer tutuyor. Öğrencilere bilimsel gerçekleri değil Türk devletinin ve Türk milletinin yüceliği anlatılıyor. Zaten YÖK Kanunu da bu doğrultuda şekillendirilmiştir. Bu kanunda yüksek öğrenimin amacı, "Öğrencilerini Atatürk İnkılapları ve İlkeleri doğrultusunda Atatürk Milliyetçiliğine bağlı, Türk milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini taşıyan, Türk olmanın şeref ve mutluluğunu duyan, toplum yararını kişisel çıkarının üstünde tutan, aile, ülke ve millet sevgisi ile dolu, Türkiye Cumhuriyeti Devletine karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getiren (...) vatandaşlar olarak yetiştirmek&quo; olarak tanımlanmıştır.

Elbette öğrenciyi böyle yetiştirmeyi kendine görev edinmiş üniversitelerin, buna uymayarak yaşadığı toplumu ve dünyayı sorgulayan ve başka bir dünyadan yana olan öğrencilere hoşgörü göstermesi beklenemez. Bu nedenle okullara yerleştirilen polis ve jandarmaların yetersiz kaldığı yerde “akademisyenler” göreve koşuluyor. Öğrenci gençliğin haklı ve meşru taleplerinin karşısına soruşturmalarla çıkılıyor. Üniversiteler, efendileri emperyalist ABD’nin savaşına karşı çıkan öğrencilere soruşturma açıyorlar. Geçtiğimiz yıl DTCF’de açılan soruşturmaların gerekçesi “Okul içerisinde ‘Emperyalist savaşa hayır’ ibareli afişler asmak” olabiliyor. Yine son 6 Kasım eylemlerinin soruşturmaları gelmeye başladı. Elbette emperyalist saldırganlığın tırmandığı, yerli işbirlikçilerin savaşa hazılandığı dönemlerde baskılar da katlanarak artacaktır. Özellikle Irak savaşı durdurulamazsa, önümüzdeki dönem “savaşa hayır” demek bir yana, Arap halkının olumlu niteliklerinden bahsetmek bile soruşturma konusu olacaktır.

Devlet bütçesinden üniversitelere ayrılan pay giderek azaltılırken, silahlanmaya ayrılan pay artıyor. Har(a)ç soygunuyla yetinmeyen sermaye devleti üniversiteleri tümüyle ticarileştirmeye çalışıyor. Kendi kaynaklarını kendisi yaratan bir üniversitenin bilimle uğraşamayacağı ve işçi-emekçi çocuklarına kapılarını kapayacağı ortadadır. Ama özellikle YÖK yasa tasarısıyla hedeflenen budur. Bunun dışında üniversitelerin ortalama döner sermaye gelirleri ‘90 yılında toplam gelirlerinin %18’i iken, bu oran ‘95’te %25’e, ‘97’de %35’e çıkmıştır. Har(a)çlar da hesaba katılırsa, üniversite devletten neredeyse hiç para almamaktadır. Sermaye devletinin buradan kestiğini kardeş halkların kanını dökecek silahlara yatırdığını bilen biz gençlik, “Savaşa değil, eğitime bütçe!” sloganıyla m&uul;cadele alanlarında yerimizi almalıyız.

Öğrenci gençliğin son dönemde yoğun bir biçimde kullandığı “YÖK’e ve emperyalist savaşa hayır!” şiarının özel önemi üniversitelerin bu savaşta oynamaya soyundukları rolden ileri gelmektedir. Bugün YÖK’ün varlığını hedef almadan “savaşa hayır” demenin bir anlamı olmadığı gibi, emperyalist savaşa ve saldırganlığa karşı çıkmadan özgür bir üniversite ya da bilimsel bir eğitim istemenin de bir kıymeti harbiyesi yoktur. “YÖK’süz bir üniversite” ve “savaşsız bir dünya” talepleri birlikte ele alınmalıdır. Kendi görevlerini bu perspektifle ele alan genç komünistler, önümüzdeki dönemde de parasız, bilimsel, demokratik eğitim talebini sömürü düzenini yıkma hedefine bağlayarak işleyeceklerdir.