Kriz ikinci çeyrek büyüme oranına yansıdı

Türkiye kapitalizminin yaşadığı kriz ikinci çeyrek büyüme oranına da yansıdı. Son dönemlerde yüzde 7’nin üzerinde büyüme kaydeden Türkiye ekonomisi, ikinci çeyrekte geçen yıla kıyasla yüzde 5,2 büyüdü. 3. ve 4. çeyreklerde küçülme beklenen ekonomide, 2. çeyrek büyümesi beklentilere paralel olarak düşmüş oldu.

Ekonomi dolar bazında küçüldü

TÜİK Dönemsel Gayrisafi Yurt İçi Hasıla bültenini yayınladı. Cari fiyatlara göre TL bazında yüzde 5,2 artış kaydedilen GSYH, Geçen yılın ikinci çeyreğindeki 734 milyon 426 bin TL seviyesinden 884 milyon 4 bin TL’ye çıktı. Dolar bazında hesaplanan GSYH ise geçen yılın 2. çeyreğindeki 204 milyon 867 bin dolar seviyesinden 204 milyon 281 bin dolara düştü.

Devletin harcamaları yüzde 7 arttı

Harcamalara göre hesaplanan GSYH’de hanehalklarının, hanehalkına hizmet eden kâr amacı olmayan kuruluşların (HHKOK) ve devletin nihai tüketim harcamalarında ve mal ve hizmet ihracatındaki artışlar dikkat çekti. Buna göre, hanehalklarının ve HHKOK’nin nihai tüketim harcamaları yüzde 6,3, devletinki de yüzde 7,2 arttı. Mal ve hizmet ihracatı yüzde 4,5 artarken, ithalat ise yüzde 0,3 arttı.

İş gücünün payı düştü, patronların payı arttı

Gelir yöntemine göre hesaplanan GSYH verilerinde ise iş gücü ödemelerinin payındaki düşüş göze çarptı. Geçen yılın 2. çeyreğine kıyasla iş gücü ödemeleri ve patronların kârlarını kısmen yansıtan ‘net işletme artığı’ yüzde 19,4 oranında artış kaydetti. Buna karşın birinci çeyrekte yüzde 38,2 olan iş gücü ödemeleri ikinci çeyrekte yüzde 36’ya düşerken, işletme artığı yüzde 43,4’ten yüzde 46,1’e çıktı.

Öte yandan geçen yıla kıyasla sabit sermaye tüketiminin payı yüzde 17,6’dan yüzde 18,2’ye çıktı.

Otomotiv üretiminde, ihracatta ve pazarda daralma

Otomotiv sektörü ihracatta döviz kurunun etkisiyle değer bazında rekorlar kırıp sermayedarlar kârlarını katlarken üretimde, ihracatta ve pazarda adet bazında düşüşler dikkat çekiyor.

Otomotiv Sanayi Derneği (OSD) tarafından açıklanan verilere göre, 2018 yılının ilk 7 ayında üretim yüzde 3,1 düşüş kaydetti. Bu düşüşle birlikte toplam üretim 986 bin 922 adet olarak gerçekleşti.

Otomobil grubunda üretimin yüzde 6,5 düşüşle 653 bin 780’e düştüğü bu dönemde, ticari araç grubunda ise geçen yıla kıyasla yüzde 4,6 artış yaşandı. Üretimde hafif ticari araç grubu yüzde 2,8, ağır ticari araç grubu yüzde 32,6 artış kaydetti.

Otomotiv üretimindeki düşüşe paralel ihracatta da adet bazında düşüşler yaşandı. 7 ayda ihracat 811 bin 560 adete düşerek geçen yıla kıyasla yüzde 2 azaldı. Bununla birlikte dolar bazında yüzde 14,8, avro bazında ise yüzde 4 artış kaydedildi.

Bu dönemde otomotiv pazarındaki daralma da göze çarptı. 7 aylık dönemde toplam pazarda yüzde 15,6’lık daralma olurken, üretimin artış kaydettiği ticari araç pazarında ise yüzde 20,8’lik küçülme yaşandı.

Su ve akaryakıta zam

TÜİK’e göre enflasyon yüzde 18’e dayansa da açlık ve yoksulluğa mahkum edilen işçi sınıfı ve emekçiler, temel ihtiyaçlara yapılan büyük zamlarla daha büyük bir sefaletle yüz yüze bırakılıyor.

Bu zamların son örneği de, suya son bir ayda yapılan, yüzde 60’lara varan zam oldu. İstanbul Sucular Esnaf Odası Başkanı Ahmet Turan Akkaya, “Son 1 ayda suya yüzde 60 zam yapıldı” diyerek su fiyatlarındaki artışa dikkat çekti.

19 litre damacana su fiyatlarının 6-20 TL arasında değiştiğini belirten Akkaya, 0,5 litre suyun fiyatının da 2 TL’yi bulduğunu ifade etti. Maliyetlerin arttığını fakat bunun yüzde 60’lara varan zammı gerektirmediğini dile getiren Akkaya, “Damacana su en fazla 10 TL’den satılmalı” dedi.

Uluslararası enerji fiyatlarındaki artışlar ve TL’nin döviz karşısındaki kayıpları ile akaryakıt ürünlerine zam olarak yansıtılmaya devam ediyor. Son olarak da LPG otogaza zam yapıldı.

Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası (EPGİS) tarafından yapılan açıklamaya göre, LPG otogazın litre fiyatına 9 kuruş zam yapıldı.

Zammın ÖTV’den düşülerek şimdilik tüketiciye yansıtılmayacağı belirtildi.

Öte yandan 2018 yılı başında gizli zam yapılan ve geçtiğimiz haftalarda yeni zam yapılacağı tartışılan ekmek fiyatlarıyla ilgili Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’den açıklama geldi. “Yeni yıla kadar ekmekte fiyat artışı yok” diyen Pakdemirli şimdilik ekmeğe zam yapılmayacağını söyledi.

Moody’s: Şirketlerin kredi durumu kaygı verici

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s 10 Eylül’de yaptığı açıklamada, Arjantin ve Türkiye’nin de aralarında bulunduğu gelişmekte olan ülkelerdeki şirketlerin kredi durumunun kaygı verici olduğunu belirtti.

Açıklamada, özellikle Arjantin ve Türkiye’deki şirketlerin yükselen kredi maliyetlerinden ötürü hassas bir dönemden geçtiğine dikkat çekildi.

Çin’in de zor bir dönemden geçtiği, ancak yeterli rezervinin olduğu belirtildi.

Fitch 4 bankanın kredi notunu düşürdü

Türkiye kapitalizmi krize doğru sürüklenirken, finansal kriz tehdidiyle birlikte bankalar üzerindeki riskler de artıyor. Bu durum, kredi derecelendirme kuruluşlarının bankalarla ilgili olumsuz değerlendirmelerine de yansıyor.

Son olarak da uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, 4 bankanın kredi notunu düşürdü.

Fitch Ratings tarafından yapılan değerlendirmede, Andolubank ve Fibabanka’nın kredi notları BB-’den B+’ya; Şekerbank’ınki B+’dan B’ye, Odeabank’ınki BB-’den B’ye düşürüldü.

Görünümleri de negatif olan bankalarla ilgili Fitch Ratings’in değerlendirmesinde; bankaların varlık kalitesi, likidite ve fonlama profillerinde artan riskler ve ekonomideki “sert iniş” tehdidiyle birlikte yatırım algısındaki kötüleşme karara gerekçe olarak gösterildi.