Değiştirmek için kapitalist dünyayı kavrama kılavuzu

Kapital 150 yaşında

“Şimdiye kadar filozoflar dünyayı yorumladılar. Aslolan onu değiştirmektir” demişti Marx. Yoldaşı Engels’le birlikte, Marksizm’i ve bilimsel sosyalizmi inşa eden Marx’ın 11. tezi “aslolan devrimdir” olarak da anlaşılabilir. Devrim için -söz konusu sosyalist devrim olduğunda- kapitalist dünyayı tanımak ve kavramak gerekiyor. Marx’ın yazdığı Kapital yapıtı en kısa ifadesiyle değiştirilecek olan kapitalist dünyayı kavrama kılavuzudur. Kapital’in birinci cildi Marx tarafından Eylül 1867’de yayınlandı. Ne var ki Marx’ın ömrü sonraki ciltleri bizzat yayınlamaya yetmedi. 1883’te Marx öldükten sonra ikinci ve üçüncü ciltleri Marx’ın notlarından yayına hazırlayan Engels oldu.

Marx’ın pratik devrimci kararlılığıyla Kapital’in ortaya çıkışı

Marx teorisyen olarak öne çıkar. Bilimsel sosyalizmin teorisini Engels’le birlikte diyalektik yöntemle oluşturdular. Bilimsel sosyalizmin ilk teorik temeli Marx ve Engels tarafından 1848’de yayınlanan Komünist Manifesto’dur. O günlerde Marx ve Engels’in önderlik ettiği Komünist Birlik’in programı olarak hazırlandı Komünist Manifesto. 1867 Eylül’ünde Komünist Birlik pratikte artık yoktu, ama Kapital, Komünist Manifesto’da yapılan devrim çağrısını sarsılmaz biçimde destekledi.

Kapital’in birinci cildi yayınlandığı ilk yıllarda en çok işçiler tarafından okundu. Kapital, kapitalist dünyanın bir çözümlemesidir. Ama bu çözümlemeyi okuyan bir işçi, kapitalizmin en azından yıkılması zorunluluğunu tüm benliğinde hissediyordu. Kısacası Kapital, devrimin pratik zorunluluğunu kavratan teorik bir altyapı sunmaktadır.

Devrimin teorik temelini oluşturan Kapital’i yazan Marx, bu teorik çalışmayı yaptığı sıralarda günün koşullarında yaşanan pratik politik sorunlarla bizzat ilgileniyordu. Ayrıca yıllarca Kapital’in alt yapısını oluşturan ekonomik-teorik eserleri, kütüphaneye giderek okuyordu. Fakat eserini hazırlarken pratikte gösterdiği devrimci kararlılık gözden kaçmayacak niteliktedir.

Marx kendisini ekonomiyle bu denli ilgilenip, ekonomisi çok kötü biri olarak tanımlıyordu. Öyle ki ekonomik durumunun kötülüğü, tedavi ettiremediği için bir kızının ölmesine neden oldu. Yalnızca Marx’ı değil, Marx ailesini ekonomik olarak destekleyen yıllarca Engels oldu.

Kapital’de işçi sınıfının öncü rolü

Artı-değerden Marx’ın okuduğu burjuva ekonomi-politikçiler de bahsetmişlerdi. Ne var ki kapitalistin elde ettiği artı-değeri işçinin emek gücünü sömürerek elde ettiğini ilk kez gözler önüne seren Marx oldu. Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı, Ücret, Fiyat, Kâr kitaplarında da artı-değer sömürüsü anlatılıyor, ama bu sömürü biçimi Kapital’de tüm ayrıntılarıyla işlenip ortaya konuldu. Kapitalist toplumun varlık koşulunun artı-değer sömürüsü olduğunu, kapitalizmde temel çelişkinin emek-sermaye çelişkisi olduğunu gösterdi.

Kapital Marx’ın yazdığı diğer bütün kitaplardan bağımsız olarak ele alındığında dahi sosyalist devrimin öncü gücünün işçi sınıfı olduğunu net olarak gösteriyor.

150 yıl sonra Yeni Ekimlerin yolunu aydınlatıyor

“Kapital devrimci mücadelenin meşalesidir” demek abartı olmayacaktır. Ekim Devrimi’nin öncü partisi Bolşevik Parti ve Lenin için Kapital, meşale olmuş, Ekim Devrimi’ne giden yolu aydınlatmıştır. Ekim Devrimi’nin 100. yılında, yayınlanışından 150 yıl sonra Kapital, Yeni Ekimlerin yolunu aydınlatıyor!

H. Ortakçı

Cumhuriyet Davası’nda 3. duruşma

Cumhuriyet gazetesi çalışanlarının yargılandığı davanın 3. duruşması 25 Eylül’de Çağlayan’daki İstanbul Adliyesi’nde görüldü.

Duruşmaya bir önceki duruşmada Kadri Gürsel’in tahliyesi yönünde oy kullanan heyet üyesi Abdurrahman Orkun Dağ’ın raporlu olduğu için katılmadığı söylendi.

Tanıklardan Mehmet Faraç’ın katılmadığı duruşmada Fatih Aytuğ, Alev Coşkun, Rıza Zelyut tanık olarak dinlendi.

Tanıkların dinlenmesinin ardından savcı, tutuklulukların devamını isterken daha önceki gerekçelerin ortadan kalkmadığını savundu. Ayrıca ara karardaki eksikliklerin giderilmesi ve bilirkişi raporlarının beklenmesi de savcının gerekçeleri arasında yer aldı.

Savcının üç kez aynı mütalaayı verdiğini belirten Aydın Engin mütalaaya itiraz ederek “Savcı, ‘sanıkların kaçma şüphesi, delillerin karartılma tehlikesi’ diyor o zaman kanıtlasın” diye tepki gösterdi.

Kadri Gürsel de 28 Temmuz’daki duruşmada tutukluluğuna iki gerekçeden birinin “tanıklara baskı yapma” olduğunu, 11 Eylül’deki duruşmada da bunun tek tutukluluk gerekçesi olarak öne sürüldüğünü belirtti. Tahliyesini ve beraatini istedi.

Ahmet Şık “Hiçbir talebim yoktur” derken; Emre İper ise “Raporu bekleyeceğiniz için ne desem boştur” dedi.

Avukatlar ise iddianame ve tutuklamadaki hukuksuzlukları ortaya sererken çıkan tartışmalarda mahkeme başkanı “İddianamede problemler var, kabul ediyorum” dedi.

Duruşma devam ederken Akşam, “Cumhuriyet gazetesi davasında tahliye yok” başlığıyla ‘hükmü’ açıkladı. Star gazetesi de mahkeme karar vermeden haberi aynı şekilde geçti. Mahkeme salonuna taşınan bu durum karşısında mahkeme başkanı haberi görmek istediğini belirterek duruşmaya ara verdi.

Aranın ardından devam eden duruşmada bir sonraki duruşmanın 31 Ekim’de tek gün olarak yine Çağlayan’da yapılacağını belirten mahkeme başkanı; “Star ve Akşam gazetesinin işgüzarlık yaparak, karar salondan çıkmadan savcı mütalaası deyip öngörüde bulunmasıyla ilgili suç duyurusunda bulunduk” dedi.

Emre İper ile ilgili bilirkişinin talebi doğrultusunda internet kayıtlarının isteneceği belirtildi.

Kadri Gürsel’in tahliyesine diğer tutuklu sanıkların ise tutukluluk hallerinin devamına karar verildi.