Corona virüsü ve
küresel ekonomiye etkisi
A. Engin Yılmaz
Çin’de ortaya çıkıp 60 ülkeye yayılan, 83 binden fazla kişide tespit edilen Corona virüsü (SARS-CoV-2), 2 bin 900’den fazla kişinin ölümüne neden olmuş durumda. Önü alınamayan salgın küresel ekonomiyi de sarsmış bulunuyor. ABD’den sonra en büyük ikinci ekonomi olan Çin Halk Cumhuriyeti’nde yaşananların küresel ekonomi üzerindeki etkilerine dikkat çekiliyor ve kötü senaryolar yazılıyor.
G20 ülkelerinin maliye bakanlarını bir araya getiren toplantının ana temalarından biri, salgının ekonomik büyüme üzerindeki etkileri oldu. IMF şefi Kristalina Georgiewa, Ocak 2020’de açıklanmış olan büyüme tahminlerini düşürdü. Virüsün daha da yayılması, kontrol altına alınmasının uzun sürmesi durumunda daha ağır sonuçlara hazır olduklarını belirtti.
Küresel ekonomiyi darbe vuran Corona virüsü, gıda, oyuncak, tekstil, otomotiv, turizm, teknoloji, akıllı cihazlar endüstrisi, havacılık vb. alanlar üzerinde önemli etkide bulunuyor. Ekonomiye etkilerini anlamak için ekonomik verilerin beklenmesine gerek olmadığını belirten ekonomistler, sadece havayolları ve otellerin rezervasyon düşüşlerine bakmanın yeterli olduğunu söylüyorlar. “Corona virüsünün yükü, ABD ile Çin arasındaki gümrük anlaşmazlığından daha büyük olacak” inancında olanlar, FED’in (ABD Merkez Bankası) gelecek ay faiz oranlarını düşürmesini beklediklerini açıklıyorlar.
Virüsün hızla yayılması sonucu ekonomide çöküş korkusuyla borsalarda düşüşler yaşanıyor. Uluslararası hisse senedi piyasalarında 2008 mali krizinden bu yana en karanlık dönemin yaşandığı, şirketlerin borsalardaki değerinin 5 trilyon dolar düştüğü iddia ediliyor. Dow Jones hisse senedi endeksi Perşembe günü 1.200 puan, yani yüzde 4,4 oranında değer kaybetti.
Salgın nedeniyle uluslararası etkinlikler ve ticari fuarlar iptal ediliyor. Barselona’daki mobil iletişim fuarı ile Singapur havacılık fuarı iptal edildi. Pekin’deki otomobil fuarı ertelendi. Saat şirketi Swatch, Zürih’teki fuarını, Basel ise karnavalı iptal etti. Köln’deki şekerleme fuarı, Berlin’deki Fruit Logistica ve Nürnberg’deki oyuncak fuarı gibi bir dizi etkinlik de iptal edilenler arasında.
IMF Başkanı, durumun vahametine işaret ederek, virüsün ekonomik sonuçlarından hareketle küresel işbirliğinin şart olduğunu açıkladı. G7 ülkelerinin maliye bakanları da salgının ekonomik büyümeye etkilerini hafifletecek tedbirleri ele aldılar.
Otomotiv sektörü
Salgın tüm dünyadaki otomobil sektörünü etkiliyor. İtalyan-Amerikan ortaklı bir şirket Sırbistan’daki fabrikalarından birinin Çin’den teslimat eksikliği nedeniyle durduğunu açıkladı. Volkswagen (VW) Ocak ayında Çin’deki satışlarında yüzde 11 oranında düşüş yaşandığını bildirdi. Çin’de yeni otomobil satışları durma noktasına geldi. Çin Otomobil Üreticileri Birliği, Çin’de otomobil satışlarının yüzde 20 oranında düştüğünü açıkladı.
Alman otomobil üreticileri, ağırlıklı olarak Çin’den elektronik parçalar satın alıyorlar. VW’nin yan kuruluşu Skoda, Avrupa tesisleri için Çin’den parça temin ediyor. Çin otomobil üreticileri için elektronik bileşenlerin üretim yeri olarak merkezi bir rol oynuyor. Almanya’daki üreticiler ihtiyaç duydukları parçaları temin edemiyorlar ve üretimi durdurmak zorunda kalacaklarından endişe ediyorlar.
Meksika’daki otomobil fabrikaları da üretimlerini sürdürebilmek için Çin’e bağımlılar. Birçok parça Çin’deki üreticilerden tedarik ediliyor
Teknoloji şirketleri
Apple, Microsoft ve Qualcomm gibi teknoloji dünyasında kilit öneme sahip şirketlerin ürünleri Çin’de üretiliyor.
Salgından en çok etkilenen ürünlerden biri akıllı telefonlar olacak. Zira Çin dünyanın en büyük akıllı telefon üreticisi ve ihracatçısı. Apple 17 Şubat günü üretim ve satışlarının salgından etkilendiğini duyurmuş ve dünya çapında iPhone temininde belli bir süre sıkıntı yaşanacağını bildirmişti. Bir piyasa araştırmasına göre, Çin’in ihraç edeceği akıllı telefon miktarında önemli oranda azalma olacak. İlk çeyrekte üretimin yüzde 30 oranında düşmesinden endişeyle duyuluyor.
Ekran, PC vb. cihazların üretiminde de önemli düşüşler yaşanacak. Çin tüm ekranların yüzde 55’ini ürettiği için, etkisi tüm dünyada hissedilecek. Bu nedenle PC ve TV monitörleri ile dizüstü bilgisayar fiyatlarının yükselmesi bekleniyor.
Havayolları şirketleri
Uluslararası Havacılık Birliği, Corona virüsünün ilk çeyrekte havayollarına yaklaşık 5 milyar avroluk bir fatura çıkaracağını tahmin ediyor. Etkilerinin Mart ayı sonrasına da uzanabileceğini söyleyen uzmanlar, yeni salgının havayollarını SARS salgınından daha fazla vurabileceğini öngörüyor.
Lufthansa Çin’e uçuşların Nisan ayının sonuna kadar askıya alındığını açıkladı. Düşen talep nedeniyle Mart ayında İtalya’ya uçuş planı inceleniyor. Almanya’daki iç hat uçuşları da azaltılacak. American, Delta, United, British Airways ve THY gibi havayolu şirketleri de Çin’e uçuşlarını durdurdu. Kargo uçakları da salgından payına düşeni alıyor.
Turizm
Çin dünyaya en çok turist gönderen ülkelerden biri. Yılda 150 milyonu aşkın Çinli yurtdışına çıkıyor ve Çinli turistler en çok para harcayanlar arasında. Birleşmiş Milletler Turizm Örgütü’ne göre, Çinli turistler 2018 yılında yurtdışında 270 milyar dolar harcadılar. Corona virüs nedeniyle seyahat kısıtlamalarından turizm çok ciddi bir şekilde etkilendi. Özellikle Yeni Zelanda, Japonya Tayland, Myanmar, Kamboçya ve Vietnam’da bunun etkileri çok büyük. Çünkü Çinli turistler bu ülkelere gelen toplam turistlerin en fazlasını oluşturuyor.
Avrupa ülkeleri de Çinli turistlerin yokluğunu hissetmeye başladılar. Örneğin Paris’i ziyaret eden Çinli turistlerin diğer ülke vatandaşlarına göre iki kat fazla harcama yaptığı, salgın nedeniyle lüks tüketim mallarının satışının ciddi oranda düştüğü ifade ediliyor. Corona virüsü korkusuyla turist kaybı yaşayan İtalya’nın turizm gelirlerinde de 5 milyar dolar düşüş bekleniyor.
Çin aynı zamanda Afrika’nın en çok ticaret yaptığı bir ülke. Kıtada petrolün yüzde 67’si Çin’e satılıyor. Ancak virüs nedeniyle Çin’in petrol talebi yüzde 20 dolayında geriledi ve bu nedenle petrol fiyatları düştü.
Afrika ülkelerinin Çin’e ihraç ettikleri en önemli ürünlerden bakır fiyatları da salgın nedeniyle düştü. Londra merkezli Denizaşırı Kalkınma Enstitüsü uzmanlarına göre “Afrika ülkeleri 4 milyar dolar civarında ihracat geliri kaybına uğrayabilir.” İhracatçı konumundaki Latin Amerika ülkeleri de en fazla etkilenenler arasında.
Salgından en çok sanayileşmiş ve gelişmekte olan ülkeler etkilenmektedir. Çin’deki üretime bağımlılıkları ne kadar güçlüyse etkilenmeleri de o kadar güçlü olmaktadır.
Sonuç olarak, Corona virüsü salgınının bu yıl küresel ekonomide ciddi bir yavaşlamaya yol açacağı beklenmektedir. Asya-Pasifik bölgesi, Avrupa ve Kuzey Amerika’da daha da yayıldığı bir durumda, 2020 için beklenen büyümenin yarıya düşeceği tahmin edilmektedir.
Yararlanılan Kaynaklar:
Süddeutsche Zeitung, Handelszeitung, Handelsblatt |
